5 lutego 2023 r. w MGOK odbyło się spotkanie upamiętniające 80. rocznicę likwidacji getta w Kosowie Lackim. Dokładnie bowiem 80 lat temu, w lutym 1943 r. Niemcy ostatecznie zniszczyli dzielnicę żydowską dokonując mordu na mieszkańcach Kosowa.
Zaczęło się wcześniej, 22 września 1942 r., dokładnie tego samego dnia co w Sokołowie Podlaskim i Siedlcach, stacjonujący w miejscowości żołnierze niemieccy przy pomocy doświadczonych bandytów z Treblinki rozpoczęli likwidację kosowskiego getta. W morzu łez i krwi, przy wtórze krzyków i łkania wyganiano ludzi z domów by skierować ich do komór gazowych w Treblince. Wielu z nich zostało jednak zamordowanych lub bestialsko zakatowanych na miejscu. Ci, którym udało się przeżyć tę kaźń zostali skupieni w restgetto, czyli tzw. getcie szczątkowym. Przetrwało ono do lutego następnego roku... Tak zakończyły się trzy wieki wpólnej, chrześcijańsko-żydowskiej historii Kosowa Lackiego.
Mimo wielu podejmowanych przez MGOK prac nad upamiętnieniem ludności żydowskiej (wystawy, koncerty, monografia) pierwszy raz pochyliliśmy się nad tym konkretnie wydarzeniem. Zależało nam więc aby miało ono charakter nieco szerszy niż zreferowanie tytułowego zagadnienia.
Z panelowymi wypowiedziami wystąpili: dr Andrzej Chojnacki z Muzeum Regionalnego w Siedlcach (Stosunki polsko-żydowskie od XVII do XX w.), Monika Samuel z Muzeum Treblinka (SS-Sonderkommando Treblinka) oraz reprezentujący MGOK Artur Ziontek prezentujący publikację "Kosów Lacki 1942. W 80. rocznicę likwidacji getta".
Po części merytorycznej z minirecitalem poezji śpiewanej wystąpił Witold Radomski snujący artystyczną panoramę refleksji nad przeszłością Kosowa i jego mieszkańców, nad Żydami zamordowanymi w Treblince i rolą, jaką dziś winna odgrywać pamięć o tamtych wydarzeniach.
Na koniec dr Edward Kopówka - dyrektor "Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941-1944)" oraz Iwona Wasilewska - wicedyrektor Muzeum, wręczyli medale "Zasłużony dla Muzeum Treblinka". Uhonorowany został nim nasz ośrodek kultury - medal odebrała dyrektor Ewa Olszewska, a także burmistrz Jan Słomiak.
Fot. Paweł Maliszewski